فرهنگ ویکی: ویکیپدیا

فرهنگ ویکی: ویکیپدیا

شما به عنوان یه کاربر اینترنت چطوری به بیشتر شدن مطالب فارسی در اینترنت کمک می کنید؟ وب سایت یا وبلاگ دارید؟  در شبکه های اجتماعی یا تالارهای گفتگو فعالیت می کنید؟

و یا فقط بعد از اینکه مطلبی رو خوندید و از اون خوشتون اومد در قسمت نظرات، مطلبی رو می نویسید؟ اگه این روش ها برای شما جذابیت نداره و یا دوست دارید راه دیگه ای رو هم امتحان کنید، در این آیتم با ما همراه باشید...

 در کنار روش های مختلفی که برای بیان نظرات و دانسته ها وجود داره، وب سایت هایی هم وجود دارن که بر پایه جمع آوری اطلاعات و مطالب کاربرانشون طراحی شدن. این وب سایت ها به کاربرانشون و یا حتی بازدیدکننده هاشون اجازه می دن که موضوع خاصی رو مطرح کنن و در مورد اونها نظرشون رو بنویسن تا در اختیار دیگران قرار بگیره. هر چقدر که افراد بیشتر و با اطلاعات بالاتر در این وب سایت ها فعالیت داشته باشن، اعتبار و ارزش این وب سایت ها بالاتر میره.

اصطلاح ویکی در مورد وب سایت هایی استفاده میشه که بر همین اساس فعالیت می کنن، یعنی گسترش و ویرایش توسط مخاطبان.

در این وب سایت ها مطالبی که توسط یک کابر ایجاد شده، توسط مراجعه کنندگان و کاربران دیگه قابل ویرایشه. با توجه به تعداد بالای کاربران اینترنت، این وب سایت ها خیلی سریع توسعه پیدا می کنن. البته به برنامه‌های کامپیوتری ای که برای طراحی این وب سایت ها ساخته شدند هم ویکی گفته میشه.اولینویکی ایجاد شده دراینترنت، درسال1374 توسط وارد کانینگهام و با نام ویکی‌ویکی‌وب ایجاد شد. کلمه ی ویکی‌ویکی که در نام این سایت به کار رفته ‌بود الهام گرفته از نام یکی ازخطوط اتوبوس‌رانی در هاوایی بود. عبارت WikiWikiدرزبان مردمان هاوایی به معنی «بدوبدو»است.«ویکیویکی»که باز تکرارکلمهی «ویکی»است،درزبان محلی اهالی هاوایی معنی «سریع و فرز»می‌ده.

البته در خصوص اصطلاح "ویکی" پیشنهادی هم شده که به جای معنی کلمه wiki، اول عبارت

"what I know is"که ترجمش"آن‌چهمی‌دانم این است" استفاده بشه

بعد از بوجود اومدن اولین ویکی، وب سایت های مختلفی بر همین اساس شروع به کار کردن. جالبهبدونیدوب سایت های فارسی ای هم داریم که به صورت ویکی فعالیت می کنن و در زمینه هایی مثل انتشار کتاب های دیجیتال، جمع آوری جملات قصار و نغز، آشنایی با محلات شهرها، جغرافیای جهان اسلام و خیلی موارد دیگه مشغول به کار هستن. اما از بین تعداد زیادی ویکی در دنیا، یکی از اونها با ایده متفاوتی شکل گرفت و شهرت بیشتری پیدا کرد.

ویکیپدیا یک دانشنامه یا دائرهالمعارف اینترنتی چندزبانه با محتویات آزاده که با همکاری افراد داوطلب نوشته شده و هرکسی که به اینترنت دسترسی داشته باشه می‌تونه مقالات اون رو ویرایش کنه. نام ویکی‌پدیاترکیبیه از واژه‌هایویکی که توضیحش رو دادیمهوکلمهاَنسیکلوپدیا به معنیه دانشنامه یا دایرةالمعارف.

اونطور که در وب سایت ویکیپدیا نوشته شده هدف ویکی‌پدیا ایجاد و انتشار جهانی یک دانشنامه ی آزاد به تمامی زبان‌های زنده ی دنیاست به نشانی اینترنتی ویکیپدیاwww.Wikipedia.org. بنیانگذار لغتنامه و دایره المعارفویکیپدیا،جیمی ویلز که در سال 1345درآمریکا متولد شده و درسال1380ویکیپدیا رو رسما معرفی کرده.

ویکی‌پدیا بیش از7 میلیون مقاله و بیشتر از 20 میلیون صفحه مطلب داره و یکی از مهم ‌ترین منابع در تحقیقات و مقاله‌هایدانشگاهیه و روزانه  بیش از200میلیون بازدیدکننده داره.

حالا که به اینجا رسیدیم و دیدیم که وب سایت های ویکی مثل ویکیپدیا چطور گردوندهمیشن، شاید این سوال پیش بیاد که آیا مطالبی که در این وب سایت ها قرار داره معتبر هستن؟ برای جواب به این سوال لازمه که قانون مهمی رو در مورد ویکی ها بدونیم.

درسته که به طور کلی نوشتن در این وب سایت ها آزاده، اما مدیران اونها برای اینکه مطلبی رو انتشار بدن قوانینی در نظر گرفتن که بر اون اساس جلوی انتشار مطالب غیر معتبر رو بگیرن. این کار باعث میشه تا از این طریق به  اعتبار وبسایتوشن آسیب وارد نشه. وب سایت ویکیپدیا برای خودش پنج اصل اساسی داره و مدعیه که تنها مطالبی رو انتشار میده که این پنچ شرط رو داشته باشن. به عنوان مثال در ویکیپدیا تحقیق های دست اول که در جایی منتشر نشدن و منبعی ندارند، اجازه انتشار ندارن.

رعایت اخلاق  و ادب در انتشار مطالب و بی طرف بودن در انتشار اونها از قوانین دیگه ایه که در ویکیپدیا برای انتشار مطالب در نظر گرفته شده.

جالبه که در این وب سایت، راههایی هم برای جلوگیری از بحث و جدل پیشنهاد شده و در نهایت در صورتیکه افراد این قوانین رو رعایت نکنن مطالب اونها از روی وب سایت برداشته میشه. البته خوبه بدونید منظور از دانشنامه ای مثل ویکیپدیا چیه و چه کاربرد هایی می تونه داشته باشه.دانشنامه مجموعه ی نوشتاری جامع و فشرده ‌از اطلاعاتی در مورد همه ی شاخه‌های دانش یا شاخه ی مشخصی از علم و دانشه. دانشنامه ها شاید به نوعی شبیه به لغت نامه ها هستند اما با اونها تفاوت هایی دارن. مثلا در بیشتر لغت نامه ها به معنی کلمات بسنده میشه، اما در دانشنامه کلیه موضوعاتی که منجر به فهم بیشتر درک یک مطلب میشه هم اشاره میشه. همینطور اینکه در مورد موضوعات مختلف که مفهوم خاصی دارن هم صرف نظر از معنی لغوی اونها توضیح داده میشه. شاید بشه گفت در لغت نامه بیشتر به جنبه ادبی و در دانشنامه بیشتر به جنبه علمی مطالب توجه میشه.

حالا قصد داریم که به عنوان نمونه کلمه ایران رو در ویکیپدیا جستجو کنیم.گرچه ویکیپدیا کارش رو با زبان انگلیسی شروع کرد، اما در حال حاضر به بیش از 100 زبان دنیا و از جمله فارسی ارائه می شه.

درحال حاضر ویکیپدیای فارسی بیشتر از 308 هزار عضو داره و تعداد نوشتارهای به زبان فارسی در ویکی‌پدیا حدودیک میلیون و دویست و پنجاه و هشت هزار مقاله و مطلبه و در بین زبان ها، در رده بیستم قرار داره. همچنین درمیان زبان‌های رایج درآسیا، ویکی‌پدیای فارسی بعد از ویکی ‌پدیای ژاپنی، چینی و ویتنامی در رده ی چهارم قرارداره. بنابراین ما می تونیم کلمه ایران رو به صورت فارسی تایپ و جستجو کنیم تا نتیجه بدست اومده رو ببینیم. همینطور که

می بینید علاوه بر اطلاعاتی در مورد کلمه ایران از لحاظ ادبی، اطلاعات جغرافیایی، اطلاعات سیاسی و تاریخچه اقوام، نسخه صوتی سرود ملی، تعداد و پراکندگی جمعیت، آب و هوا، زبان و اطلاعات زیاد دیگه ای در مورد ایران وجود داره. همچنین برای درک بیشتر مفاهیم، تصاویر زیادی در ارتباط با موضوعات مطرح شده هم در این صفحه قرار گرفته.

به هر حال کاربرانی که قصد استفاده از ویکیپدیا رو دارن، باید در استفاده از اون به چند نکته دقت کنن.

اول از همه اینکه در زمانی مطلبی رو از این وب سایت مطالعه می کنید، حتما منبع اون رو هم بررسی کنید تا در صورتیکه منبع مورد تائید شماست و یا اصلا منبعی برای مطلب معرفی شده باشه، از اون مطلب استفاده کنید.

دوم اینکه همینطور که می دونید مطالب این وب سایت همیشه در حال ویرایشه، بنابراین ممکنه مطلب که شما امروز می بینید فردا دیگه وجود نداشته باشه.

گرچه افرادی که مطلب می نویسن منبع خودشون رو هم معرفی می کنن اما به هر حال نوع بیان مطالب و حتی نحوه استفاده از منابع به نظر کاربران ارتباط داره. بنابراین بهتره علاوه بر مطلب، اصل اون هم در منبع ذکر شده مطالعه بشه تا جای ابهامی باقی نمونه.

گرچه ویکیپدیا ها محل مناسبی برای طرح مطالب هستند اما بعضی افراد از این ابزار هم به نفع خودشون سوء استفاده می کنن. مثلا تعدادی از اعضای کنگره آمریکا قسمت هایی از زندگی نامشون رو که در این وب سایت قرار گرفته بود و به بعضی از کارهای نامناسب اونها اشاره داشت، حذف کردن. البته بعدا این کار اونا لو رفت و مطالبی که حذف شده بود دوباره برگردونده شد.

برای کسانی که قصد استفاده از این وب سایت رو دارن یک ترفند هم معرفی می کنیم. در صورتیکه بخواید در کنار متن اصلی معادل اون مثلا به زبان انگلیسی قرار بگیره کافیه عبارت match=en? رو در آخر نشانی فارسی اون مطلب وارد کنید تا هر دو مطلب رو در کنار هم داشته باشید و تطبیق بدید. تازه برای تقویت زبان هم خوبه. خب این هم از ویکیپدیا